Oihana Ramos logopeda eta psikologoak ume-umetatik elikadura segurua, osasungarria eta egokia sustatzeko beharrezko ezagutzak eta tresnak eskaini zizkien errehabilitazio prozesuan dauden haurren familiei, Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen Neurorrehabilitazio Zentroan, Bilbon.
Jatea gizakiak jaio ondoren aurre egin behar dion zentzumenen lan konplexuenetako bat da. Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen Bilboko Neurorrehabilitazio Zentroak, errehabilitazio prozesuan dauden haurrak dituzten familiei laguntza integrala emateko ahaleginean, bizitzako lehen urteetako elikadurari eskainitako tailer bat antolatu zuen. Oihana Ramos Nuñez logopeda eta psikologo eta Arreta Goiztiarrean, Terapia Miofuntzionalean eta Disfagian aditu eta edoskitzeko aholkulariaren eskutik, tailerra 14 familiarentzako ikaskuntza gune bihurtu zen.
Fisioterapeuta pediatriko eta Haurren Errehabilitazio Unitateko koordinatzaile Irma Garciak lagunduta, Oihana Ramosek lehen haurtzaroko elikadurari lotutako funtsezko alderdiak landu zituen, oinarri anatomikoetatik hasi eta elikagaien sarrera eta paziente txiki bakoitzaren beharren araberako dieta eta testurak egokitzeraino.
Estimulatu, ez behartu, obligatu edo presionatu
Diziplina arteko ikuspegi batetik betiere, tailerraren hasieran — apirilaren 18ko goizean egin zen — irensketaren konplexutasuna eta ahoratzeko orduan eraginkortasuna eta segurtasuna bermatzearen garrantzia nabarmendu zen. Edoskitzeari eskainitako atalean, amagandik edoskitzearen onurak eta elikagai solidoak sartzeko praktikarik onenak azpimarratu ziren. Hainbat ikuspegi aurkeztu ziren, hala nola Baby-Led Weaning (BLW, ingelesezko sigletan, edo umeak gidatutako titi kentzea), eta Baby-Led Introduction to Solids (BLISS edo umeak gidatutako elikadura), umeak elikatzeko prozesuan dituen lehentasunak eta erabakiak kontuan hartzen dituztenak, ahaztu gabe elikagai solidoak sartzeko trantsizio arrakastatsua lortzeko aholku praktikoak.
Haurtzaro goiztiarretik nutrizio osasungarria errazteko emandako zenbait aholku:
- Jateko unearen aurretik jarduera sentsoriomotorrak bultzatzea, gosea pizteko eta alerta maila erregulatzeko.
- Janariarekin eta eskuekin arakatu/jolastu, zikindu… Mantal bat erabili (beharrezkoa bada), ez garbitu aurpegia eta eskuak umea zikintzen den bakoitzean.
- Umearekin bazkaltzera esertzea da zeregina ikasten laguntzeko modurik onena.
- Bazkaltzeko unea atsegina izan behar da, familiarekin.
- Aldaketa oso sotilak dituzten aukerak. Formatik, koloretik eta tenperaturatik hasita, eta aldatzen den azken gauza testura izango da.
- Errutinak ezartzea (noiz, non…).
- Haurrak erabaki behar du zenbat jan. Helduek errespetatu egin behar dute.
- Ez jazarri inoiz janariarekin. Ez behartu, obligatu edo presionatu.
- Ezarri jateko denbora jakin bat, hasierarekin eta amaierarekin.
Elikadura segurua eta eraginkorra
Oihana Ramosek elikadura seguru eta eraginkorraren garrantzia azpimarratu zuen, baita elikagaiak haurrak mugitzeko eta mastekatzeko dituen trebetasunen arabera egokitzeko beharra ere. Halaber, egutegi xehe bat eman zuen edoskitzearen osagarri diren elikagaiak pixkanaka sartzeari buruz, eta sei hilabete baino lehen hasteari lotutako arriskuak nabarmendu zituen:
– eztarria trabatzea heldutasun faltagatik
– gastroenteritisa eta beherakoa, heldutasun gastrointestinal faltagatik
– anemia arriskua, amaren esnearen burdinaren eta zinkaren bioeskuragarritasunaren interferentziagatik
– desnutrizioa, esne harraldiak ordezkatzeagatik
– obesitate eta 1 motako diabeteserako arrisku handiagoa
Ildo horretan, gure adituak Osasunaren Erakunde Panamerikarra aipatu zuen (OPS), OMEri lotutako erakundea. Erakunde horrek “ikaskuntza eta maitasun” gisa hitz egiten du jateaz, eta elikadura pertzeptiboa proposatzen du bularreko haurrak elikatzeko eta haur zaharragoei laguntzeko, gose eta gogobetetze zantzuei erantzunez. Premisa gisa, beti mantso elikatu, pazientziaz; elikagaiak baztertzen badituzte, konbinazio desberdinak esperimentatu, eta distrakzioak minimizatzen saiatu.
Tailerrean, elikatzearen esperientzia positiboa errazteko behar diren tresnei buruzko orientazio praktikoa eskaintzeko denbora ere egon zen: haurrentzako aulki altuak eta mahai tresnak, baita haurraren behar motorrei egokitutako edalontziak ere.
Gure hizlariak argi utzi zituen, gainera, logopeda batek esku hartzeko beharra adieraz lezaketen alerta seinaleak, hala nola mihipeko laburra egotea edo elikadura selektiboko arazoak.
