International Brain Injury Association aldizkari ospetsuak ikerlan bat jaso du, “Hartutako kalte zerebrala duten pertsonen zaintzaileentzako programa psikohezitzaile baten eraginkortasuna: saiakuntza kontrolatu aleatorio bat (EDUCA-V)”, non Menni Sareko profesional talde batek parte hartu duen. Hartutako kalte zerebrala duen pertsona bat denbora luzez zaintzeak zaintzen duenaren osasuna arriskuan jar dezakeelako, distres psikologikoaren, antsietatearen edo depresioaren maila igotzeko arriskupean baitago.
Eduardo Gonzalez Fraile, Ana I. Dominguez Panchon, Jose Ignacio Quemada, Noemi Alvarez, Marga Pascual, Pilar Berzosa Grande, Raymond Salvador, Edith Pomarol Clotet eta Manuel Martin Carrasco dira –hurrenkera horretan– “Hartutako kalte zerebrala duten pertsonen zaintzaileentzako programa psikohezitzaile baten eraginkortasuna: ausazko saiakuntza kontrolatu bat (EDUCA-V)” ikerlana jasotzen duen artikuluaren egileak. Lana International Brain Injury Association (IBIA) elkartearen aldizkari ofizialak onartu eta argitaratu zuen online. Egileetako asko Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen (Euskal Autonomia Erkidegoa) eta Beata Maria Ana Ospitaleko (Madril) Kalte Zerebraleko zerbitzuetako kideak dira.
IBIAk, “Lesio Zerebralen Nazioarteko Elkarteak”, hainbat diziplinatako osasun profesionalak garatzeko eta babesteko lan egiten du, garuneko lesioa izan duten pertsonei bizi kalitatea hobetzeko eta aukerak eskaintzeko. Bere aldizkari ospetsuak, Brain Injuryk, ikerketa eta praktika klinikoari lotutako informazioa argitaratzen du, kalte zerebrala duen populazio helduari zein pediatrikoari dagokienez.
Zaintzailearen ondoeza
Hartutako kalte zerebrala (HKZ), oro har istripu zerebrobaskular batek, traumatismo kraneoentzefaliko, anoxia zerebral, tumore edo infekzio zerebral batek eraginda, mendekotasun kausa nagusietako bat bihurtu da herrialde garatuetan. Bizirauten duten pertsonek, askotan, sekuela fisiko, kognitibo eta psikologiko larriak dituzte, eta epe luzeko zainketak behar dituzte. Errehabilitazioaren ondoren ere, daitekeena da HKZ larri batek eragin nabarmena izatea kaltetutako pertsonaren gaitasunetan, eta eragin handia izan dezake gertuko zirkulu sozialean.
HKZ izan duten paziente gehienak etxean bizi dira, zaintzen dituen senide batekin. Senide horiek funtsezko zeregina dute suspertze prozesuan, eta errehabilitazio taldeekin lankidetzan lan egiten dute. Fase kronikoan zaintzen denbora gehien pasatzen duten senide horiek ondoeza handiagoa izaten dute, etengabeko higaduraren eraginpean daudelako, eta osasun fisiko okerragoa eta antsietate, depresio eta estres maila handiagoak izaten dituzte, bizi kalitate okerragoa, eta gutxiago gozatu ahal izaten dute harreman sozialez.
Helburua: gainkarga murriztea
Zaintzailearen gainkarga horretan eta aurretik dugun esperientzian oinarrituta, non hainbat gaixotasun eta baldintza kroniko (hala nola alzheimerra, eskizofrenia eta desgaitasun intelektuala) aztertzen dituzten beste ikerketa esperimental batzuk egin diren, esku hartze psikohezitzaileko programa (EHPP) baten eraginkortasuna ebaluatu nahi izan genuen, arreta estandarrarekin alderatuta, esku hartzearen ondoren (4 hilabetera) zaintzaile horien karga murrizteari dagokionez.
Ikerketa egiteko, saiakuntza kontrolatu aleatorio, multizentriko eta itsu bat egin zen, eta talde esperimentalean esku hartzeko EHPPa aplikatu zen, astean 10 talde saio, kontrol taldeak arreta estandarra jaso zuen bitartean. EHPP programa interaktibo bat zen, eta zaintzaileen parte hartze aktiboa eskatzen zuen, rol jokoak eta gatazkak konpontzeko trebetasun ikasi berrien aplikazioa barne. EHPPak teknika kognitibo-konduktualak erabili zituen zaintzaileei uste negatiboak identifikatzen eta desafiatzen laguntzeko, eta zainketen eskaerei aurre egiteko mekanismo berriak garatzeko. Astean 10 talde saio egin ziren, bakoitza 90-120 minutukoa, 15 minutuko atseden batekin saio bakoitzean, nekea edo kontzentrazio falta prebenitzeko. Zaintzaileek trebetasun kognitibo eta konduktualei buruzko trebakuntza eta gaixotasunaren bilakaera klinikoari buruzko informazio estandarizatua jaso zuten. Programaren helburua zaintza emateko zaintzaileen trebetasun orokorrak, komunikazio trebetasunak eta zeregin atseginak bilatzeko eta gozatzeko gaitasuna hobetzea zen, aldi berean, erlaxazio teknikak eta laguntza nola bilatu erakutsiz.
Azterlana, emaitzak eta ondorioak
Educa-V saiakuntzan hiru bisita egn ziren: hasierakoa, esku hartzearen ondorengoa (saiakuntza hasi eta lau hilabetera, gutxi gorabehera) eta jarraipenekoa (saiakuntza hasi eta zortzi hilabetera, gutxi gorabehera). Ikertzailearen aldetik egon zitekeen alborapena edo antzeko beste alborapen batzuk arintzeko, emaitza guztiak eskala autoinformatuak erabiliz neurtu ziren, esku hartzearen zehaztasuna ezagutzen ez zuen ikertzaile batek administratuta. Ebaluazioak errehabilitazio zentroetan egin ziren, 2019ko urtarriletik 2019ko irailera bitartean.
Lehen emaitza zaintzailearen hasierako kargan izandako aldaketen puntuazioetan neurtu zen. Ebaluazioaren bigarren mailako emaitzetan zaintzailearen osasun mentala, antsietatea eta depresioa jasotzen ziren.
Lagina 76 zaintzaile informalek osatu zuten (41 esku hartzearen baldintzetan eta 35 kontrol baldintzetan). Zaintzailearen kargak ez zuen taldeen artean alde esanguratsurik erakutsi, ez 4 hilabetera, ez 8 hilabetera. Osasun mentalaren eta depresioaren arloetan aldaketak nabarmen hobeak izan ziren 4 hilabetera EHPP taldean. Antsietateari dagokionez, taldeen artean ez zen ezberdintasun esanguratsurik izan saiakuntza osoan.
Azterlanak hartutako lesio zerebrala duten pertsonen zaintzaileentzako esku hartze psikohezitzaile baten eraginkortasuna ebaluatu zuen. Osasun mentalean ondorio positibo batzuk ikusi baziren ere, bereziki itomenaren eta depresioaren murrizketan esku hartzetik lau hilabetera, onura horiek ez ziren denboran mantendu. Esku hartzeak ez zuen zaintzaileen lan karga nabarmen murriztu, ezta antsietatea ere. Azterlanak HKZ duten pazienteen arretaren konplexutasuna azpimarratzen du, eta esku hartze berriak zorrotz garatzeko eta ebaluatzeko beharra nabarmentzen du.
